Tác hại và tác dụng phụ của thuốc tránh thai khẩn cấp

Thuốc tránh thai khẩn cấp không còn xa lạ với những bạn gái lỡ quan hệ mà không sử dụng các biện pháp bảo vệ. Tuy tiện dụng và đem lại hiệu quả cao là thế, liệu uống thuốc tránh thai khẩn cấp có hại không? Hay tác dụng của thuốc tránh khẩn cấp mà bạn gái cần biết là gì? Cùng Kotex GirlSpace và chuyên gia Bùi Thị Thu Hà tìm hiểu về tác hại của thuốc tránh thai khẩn cấp và những lưu ý khi sử dụng trong bài viết dưới đây nhé!

Tham khảo: Có nên phá thai bằng thuốc? Quy trình phá thai bằng thuốc

Các loại thuốc tránh thai khẩn cấp

Hiện nay, tránh thai khẩn cấp dùng progestogen đơn thuần liều cao và tránh thai khẩn cấp dùng chất điều hoà chọnlọc thụ thể của progesterone là hai nhóm tránh thai khẩn cấp phổ biến nhất, do tính hiệu quả ở mức có thể chấp nhận được, và do có ít tác dụng ngoại ý. Chúng được gọi chung là các viên thuốc tránh thai khẩn cấp (Emergency Contraceptive Pills - ECPs).

-          Tránh thai khẩn cấp bằng levonorgestrel (LNG) đơn thuần liều cao: là một biện pháp hiệu quả và thông dụng. Có 2 cách dùng LNG cho tránh thai khẩn cấp:

• 2 liều, cách nhau đúng 12 giờ, càng sớm càng tốt sau giao hợp có nguy cơ có thai, muộn nhất là 72 giờ, mỗi liều 1 viên chứa 75 μg LNG (Postinor 2®)
• 1 liều duy nhất, càng sớm càng tốt sau giao hợp có nguy cơ có thai, muộn nhất là 72 giờ, gồm duy nhất 1 viên chứa 150 μg LNG (Postinor®)

-          Tránh thai khẩn cấp dùng SPRM (Selective Progesterone Receptor Modulator). Cách dùng: dùng liều duy nhất, càng sớm càng tốt sau giao hợp có nguy cơ có thai, muộn nhất là 120 giờ. 

Tham khảo: Tác dụng phụ của thuốc tránh thai hàng ngày

Cơ chế các phương pháp tránh thai khẩn cấp

Ngăn chặn phóng noãn: tác động này có được nhờ vào đặc tính kháng hạ đồi của progestogen. Cả LNG và SPRM đều tác động trên hạ đồi, qua đó ngăn cản không cho tuyến yên phóng thích đỉnh LH. Do đó, thuốc tránh thai khẩn cấp bằng levonorgestrel chỉ có hiệu quả nếu được uống trước khi có hiện tượng thụ tinh xảy ra.

Di dời cửa sổ làm tổ ra phía trước, làm cho cửa sổ làm tổ mở ra và đóng lại sớm hơn bình thường

SPRM gắn trên thụ thể trong nhân của progesterone, làm cho thụ thể progesterone ở nội mạc tử cung bị bão hòa mà không có tác dụng progestogenic. Nội mạc tử cung sẽ không nhận được progesterone thật, vì thế không thể phân tiết, dẫn đến việc phôi không thể làm tổ. SPRM còn có tác động không qua gene trên thụ thể progesterone ở hạ đồi yên, gây ức chế LH và gây ly giải sớm hoàng thể, tạo ra sự thiếu hụt sớm của progesterone.

Tham khảo: Quan hệ khi có kinh nguyệt có thai không?

Tác dụng phụ của thuốc tránh thai khẩn cấp

-          Trên hệ tiêu hóa: 

• Buồn nôn và nôn. Nếu bị nôn ngay sau khi uống thuốc thì chị em cần uống liều khác để thay thế. Còn nếu bị nôn sau 2 giờ uống thuốc thì không cần uống bổ sung liều khác.
• Đau bụng, đầy hơi, tiêu chảy

-          Trên hệ thần kinh: nhức đầu, chóng mặt, loạn thị...

-          Tuyến vú: căng ngực, đau ngực do tác dụng giữ nước. Khi thuốc hết tác dụng thì hiện tượng đau, căng ngực sẽ tự động biến mất.

-          Rối loạn kinh nguyệt: 

• 50% nữ giới uống thuốc tránh thai khẩn cấp bị ra máu âm đạo ngoài kỳ kinh nguyệt vì viên uống này có chứa progestin. Thường ra máu xuất hiện sau dùng thuốc tránh thai khẩn cấp được 2 - 3 ngày, lượng máu có thể ra ít hoặc nhiều, diễn ra trong 1 - 2 ngày hoặc kéo dài cả tuần, tùy theo thể trạng của từng người. Trong trường hợp này, các chị em không cần quá lo lắng vì đây có thể chỉ là tác dụng phụ tạm thời của thuốc. Sau khi kỳ kinh có lại, chu kỳ kinh sẽ trở về bình thường
• Nếu tình trạng ra máu kéo dài, máu ra nhiều kèm theo các triệu chứng bất thường khác như đau bụng dưới dữ dội, chóng mặt…thì có khả năng có thai + sẩy thai hoặc mang thai ngoài tử cung. Đây là trường hợp khá nguy hiểm, đe dọa đến sức khỏe và tính mạng. Vì vậy, bạn nên đến phòng khám, bệnh viện để được làm các xét nghiệm, siêu âm cần thiết, tránh các biến chứng nguy hiểm đến tính mạng có thể xảy ra.

-          Tác dụng phụ khác: thay đổi về lượng khí hư, thay đổi tâm trạng hoặc dẫn tới lãnh cảm, giảm ham muốn tình dục, dị ứng với bất kì thành phần nào của thuốc mifepristone…

Tham khảo: Quan hệ ngày rụng trứng có thai không? Trứng rụng bao lâu thì quan hệ?

Uống thuốc tránh thai khẩn cấp có hại không?

Tác hại của thuốc tránh thai khẩn cấp khi lạm dụng:

-          Rối loạn chu kỳ kinh nguyệt, rong kinh, rong huyết

-          Hiệu quả của thuốc giảm mạnh khi dùng nhiều lần

-          Ảnh hưởng khả năng có con về sau do:

• Hạn chế sự phát triển và rụng trứng, ảnh hưởng sức khỏe sinh sản và khả năng có thai về sau, vì buồng trứng cần thời gian để hồi phục sau khi ngưng thuốc
• Gây teo niêm mạc tử cung, trứng không làm tổ được dẫn đến vô sinh thứ phát

-       Thuốc gây độc trên các cơ quan, tăng khả năng mắc các bệnh về gan, thận, tim mạch, ung thư vú, ung thư cơ quan sinh sản nếu duy trì thói quen dùng thuốc lâu dài

-       Giảm ham muốn tình dục

-       Đau đầu do mất cân bằng nội tiết

Đối tượng dùng thuốc tránh thai khẩn cấp

-      Khi mới quan hệ tình dục nhưng không kịp sử dụng các biện pháp tránh thai khác

-      Khi đang sử dụng thuốc uống ngừa thai mà quên uống từ 2 ngày trở lên.

-      Khi đang sử dụng thuốc tiêm tránh thai mà thời gian tiêm bị chậm so với kỳ quy định.

-      Khi bị cưỡng bức quan hệ tình dục

Những trường hợp tránh sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp:

Các bạn nữ cóbệnh lý gan mật đang diễn tiến, có tiền sử bệnh lý tim mạch hoặc bệnh lý đau nửa đầu migraine không nên sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp do những tác hại nguy hiểm, ảnh hưởng đến sức khỏe. Trong trường hợp quan hệ tỉnh dục ngoài ý muốn và có nhu cầu tránh thai khẩn cấp, các bạn cần phải đi thăm khám để được bác sĩ tư vấn và chỉ định loại thuốc phù hợp.

Lưu ý khi sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp

-          Hiệu quả của tránh thai khẩn cấp lệ thuộc rất nhiều vào thời điểm dùng.

-          Nếu được dùng sớm trong 24 giờ đầu sau giao hợp có nguy cơ, khả năng bảo vệ khỏi thai kỳ ngoài ý muốn của tránh thai khẩn cấp có thể đạt đến 90%.

-          Khả năng bảo vệ nói chung khi dùng trong vòng 72 giờ khoảng 85%. Dùng tránh thai khẩn cấp càng muộn thì khả năng bảo vệ càng thấp dần.

-          Dù đã uống thuốc tránh thai khẩn cấp nhưng khi trễ kinh, ra huyết bạn vẫn nên kiểm tra lại bằng que thử thai chứ không nên chủ quan.

-          Không uống thuốc tránh thai khẩn cấp quá 2 lần một tháng.

-          Một số loại thuốc có thể tương tác với thuốc mifepristone bao gồm: thuốc trị nấm (ketoconazole), kháng sinh, thuốc chống trầm cảm, thuốc chống virus để điều trị HIV/AIDS hoặc viêm gan C, thuốc chống đông máu warfarin, steroid (dexamethasone, prednisone, methylprednisolone).

Ngoài ra, bạn có thể tham khảo thêm một số thông tin khác tại Kotex GirlSpace hoặc gửi câu hỏi về Góc chuyên gia để nhận tư vấn thêm về chủ đề mình quan tâm.