Tác dụng phụ của thuốc tránh thai hàng ngày

Hiện nay có rất nhiều biện pháp ngừa thai, mỗi phương pháp đều có ưu điểm và nhược điểm riêng, vì vậy việc lựa chọn ngừa thai theo phương pháp nào thích hợp tuỳ thuộc hoàn cảnh, mong muốn, sức khoẻ, tâm lý, trình độ của từng người. Thuốc tránh thai hàng ngày là một phương pháp ngừa thai có hiệu quả cao, được trãi qua nhiều công trình nghiên cứu để đánh giá những lợi ích cũng như nguy cơ khi sử dụng thuốc. Để hiểu rõ hơn một số tác dụng của thuốc tránh thai hàng ngày, chúng ta sẽ tìm hiểu sâu hơn các khái niệm về thuốc tránh thai. Cùng Kotex GirlSpace và chuyên gia Phạm Tú Linh giải đáp liệu uống thuốc tránh thai hàng ngày có hại không trong bài viết dưới đây nhé!

Cơ chế tác dụng của thuốc tránh thai hàng ngày

Về cấu tạo, thuốc viên tránh thai hàng ngày có hai loại cơ bản: loại kết hợp và loại progestogen đơn thuần.

Loại viên thuốc kết hợp gồm có hai thành phần là estrogen và progestogen, có dạng vỉ 21 viên hoặc 28 viên.

Loại progestogen đơn thuần liều thấp uống liên tục, thường dùng Nor-ethisteron hay Chlormadinon liều thấp và không phối hợp với Ethinyl Estradiol. 

Thuốc viên tránh thai hàng ngày có nhiều tác dụng trên nhiều vị trí của cơ quan sinh sản của người phụ nữ, giúp tăng hiệu quả tránh thai. Cơ chế tác dụng của thuốc viên tránh thai hàng ngày:

• Ngăn phát triển nang noãn và ngăn phóng noãn: do sự ức chế tuyến yên và vùng hạ đồi: thành phần estrogen ức chế FSH gây ức chế sự tăng trưởng của một đoàn hệ noãn nên không có nang noãn vượt trội, thành phần progestin ức chế sự xuất hiện đỉnh LH làm cho nang noãn không thể trưởng thành hoặc không phóng noãn nếu như có nang noãn được chọn lọc.
• Ngăn cản sự làm tổ của trứng thụ tinh: do sự hiện diện liên tục và kéo dài của progestogen gây ra sự biến đổi của nội mạc tử cung, nội mạc tử cung teo mỏng nên không thể xảy ra hiện tượng làm tổ của trứng nếu có thụ tinh. Thuốc làm giảm nhu động của vòi trứng, đưa trứng có thụ tinh di chuyển vào lòng tử cung ở thời điểm không phù hợp cho sự làm tổ.
• Ngăn cản sự di chuyển của tinh trùng: progestogen liều thấp và liên tục làm cho cổ tử cung không mở, chất nhầy ở cổ tử cung trở nên đặc quánh lại, làm cho tinh trùng bơi qua khó khăn, khó xâm nhập vào tử cung để đến thụ tinh với trứng.

Tác dụng phụ của thuốc tránh thai hàng ngày

Ngoài tác dụng chính của thuốc viên tránh thai hàng ngày là ngừa thai, thuốc còn có một số tác dụng phụ có lợi và bất lợi. Những tác dụng phụ bất lợi thường liên quan đến hàm lượng nội tiết cao, vì vậy hiện nay, các thuốc viên tránh thai hàng ngày có hàm lượng nội tiết thấp để giảm các tác dụng phụ không mong muốn.

• Một số tác dụng phụ của thuốc tránh thai hàng ngày có ích:
  • Giảm đau bụng kinh, giảm lượng máu kinh.
  • Giảm mụn trứng cá và các dấu hiệu rậm lông.
  • Tăng hoặc giảm nhẹ nhu cầu, ham muốn tình dục.
• Một số rối loạn nhẹ:
  • Tăng cân do ứ nước, do estrogen có tác dụng giữ nước và Natri.
  • Đau vú, nhức đầu, buồn nôn do tác dụng cường estrogen.
  • Rụng tóc, sạm da, đau nhức, giảm thị lực...
• Các biến chứng của thuốc viên tránh thai hàng ngày:
  • Bệnh tim mạch và hiện tượng tăng đông máu:
    • Thuốc viên tránh thai hàng ngày có hàm lượng estrogen liều cao ≥ 50 µg có thể làm tăng tổng hợp yếu tố đông máu.  Các thuốc viên tránh thai hàng ngày liều thấp có tần suất viêm tắc tĩnh mạch thấp.
    • Phụ nữ bị cao huyết áp là một yếu tố nguy cơ đột quỵ sẵn có, nếu sử dụng thuốc viên tránh thai hàng ngày sẽ có nguy cơ cao hơn.
    • Phụ nữ hút thuốc lá trên 15 điếu mỗi ngày, khi sử dụng thuốc viên tránh thai hàng ngày có nguy cơ bệnh lý tim mạch.
    • Phụ nữ bình thường, không cao huyết áp, không hút thước lá, sử dụng thuốc viên tránh thai hàng ngày liều thấp (Ethinyl Estradiol < 50µg) không tăng tỷ lệ tai biến tim mạch, không tăng tỷ lệ viêm tắc tĩnh mạch hay động mạch, không tăng nguy cơ đột quỵ.
    • Không gây nên các bệnh chuyển hoá ở liều thấp:
      • Sự chuyển hoá đường huyết và sự dung nạp glucose khi sử dụng thuốc viên tránh thai hàng ngày thay đổi rất ít. Thuốc viên tránh thai hàng ngày liều thấp không làm tăng nguy cơ tiểu đường, ngay cả trên những phụ nữ có tiền căn đái tháo đường khi mang thai. Những phụ nữ đang bị đái tháo đường được điều trị kiểm soát đường huyết ổn định, không kèm bệnh lý khác, không hút thuốc lá vẫn có thể sử dụng thuốc viên tránh thai hàng ngày liều thấp.
      • Sự chuyển hoá chất béo không bị ảnh hưởng bởi thuốc viên tránh thai hàng ngày
    • Bệnh gan- mật: thuốc viên tránh thai hàng ngày làm tăng tần suất sỏi mật và vàng da trên những bệnh nhân có sẵn bệnh lý tiềm ẩn. Bệnh nhân đang bị bệnh viêm gan cấp tính và bệnh gan ứ mật mãn tính không được sử dụng thuốc viên tránh thai hàng ngày. Xơ gan và viêm gan mạn không phải là chống chỉ định, nếu không bị cơn cấp tính, có thể sử dụng thuốc viên tránh thai hàng ngày liều thấp.
    • Giảm tỷ lệ ung thư ở một số nơi, tuy nhiên tăng tỷ lệ những bệnh khác:
      • Ung thư nội mạc tử cung: sử dụng thuốc viên tránh thai hàng ngày có tác dụng bảo vệ, giảm tỷ lệ ung thư nội mạc tử cung. Sử dụng thuốc viên tránh thai hàng ngày càng lâu, tần suất ung thư nội mạc tử cung giảm nhiều hơn.
      • Ung thư buồng trứng: tác dụng bảo vệ làm giảm tỷ lệ ung thư buồng trứng là một lợi ích đặc biệt quan trọng của thuốc viên tránh thai hàng ngày. Tác dụng bảo vệ này tăng với thời gian sử dụng thuốc, sử dụng trên 10 năm, tần suất giảm đến 80% và tác dụng bảo vệ còn kéo dài hơn 20 năm sau khi ngưng sử dụng thuốc.
      • Ung thư cổ tử cung: tần suất ung thư cổ tử cung không tăng khi sử dụng thuốc viên tránh thai hàng ngày. Ung thư cổ tử cung thường liên quan đến virus HPV nhóm nguy cơ cao nên tăng tần suất ở nhóm đối tượng có nhiều nguy cơ lây nhiễm các bệnh lây qua đường tình dục như quan hệ tình dục sớm, có nhiều bạn tình. Phụ nữ sử dụng thuốc viên tránh thai hàng ngày cần khám phụ khoa, xét nghiệm phết tế bào cổ tử cung hằng năm như các phụ nữ khác để phát hiện sớm ung thư cổ tử cung, nên tiêm vaccine dự phòng nhiễm HPV.
      • Ung thư vú: sử dụng thuốc viên tránh thai hàng ngày hiện tại hoặc gần đây có làm tăng tỷ lệ ung thư vú ở phụ nữ trẻ dưới 35 tuổi, mà chỉ là ung thư tại chỗ. Ở phụ nữ trên 35 tuổi, thuốc viên tránh thai hàng ngày không ảnh hưởng đến tần suất ung thư vú.
      • Ung thư gan: không có mối liên hệ giữa ung thư gan và thuốc viên tránh thai hàng ngày.
      • Ung thư đại tràng - trực tràng: giảm tần suất ung thư đại tràng - trực tràng ở phụ nữ đã sử dụng thuốc viên tránh thai hàng ngày.

Trong phần lớn các trường hợp khi có tác dụng phụ, người dùng không cần phải ngưng thuốc viên tránh thai hàng ngày mà chỉ cần chuyển sang một loại thuốc khác có hàm lượng estrogen khác đi hoặc có một loại progestogen khác.

Rất hiếm trường hợp tác dụng phụ của thuốc tránh thai hàng ngày trở nên nghiêm trọng. Vô kinh, nhức đầu nặng, biến chứng tắc mạch sâu là những tình huống bắt buộc ngưng sử dụng thuốc viên tránh thai hàng ngày và lựa chọn biện pháp ngừa thai khác.

Uống thuốc tránh thai hàng ngày có hại không?

Thuốc viên tránh thai hàng ngày là phương pháp ngừa thai có hiệu quả cao nhất, đảm bảo 100% nếu áp dụng đúng. Đây là một phương pháp kín đáo và thuận tiện.

Ngoài tác dụng chính là ngừa thai, thuốc viên tránh thai hàng ngày có một số tác dụng phụ khác, một số tác dụng có lợi, và nguy cơ biến chứng với tỷ lệ thấp. Với sự tiến bộ của y học, ngày nay các loại thuốc viên tránh thai hàng ngày rất đa dạng về thành phần, và hàm lượng nội tiết thấp để giảm tác dụng phụ không mong muốn mà vẫn đạt được hiệu quả ngừa thai cao, phù hợp với nhiều đối tượng sử dụng.

Vì vậy, nếu không có chống chỉ định do bệnh lý sẵn có,các chị em phụ nữ có thể lựa chọn phương pháp ngừa thai với thuốc viên tránh thai hàng ngày một cách chủ động, giúp giảm nguy cơ mang thai ngoài ý muốn, giảm tỷ lệ phá thai, thai ngoài tử cung.

Lưu ý khi sử dụng thuốc viên tránh thai hàng ngày

• Cần được thăm khám toàn diện, khám phụ khoa và làm các xét nghiệm chức năng gan, thận, chuyển hoá, loại trừ các bệnh lý có chống chỉ định sử dụng thuốc viên tránh thai hàng ngày .
• Phải tuân thủ cách sử dụng thuốc viên tránh thai hàng ngày.
• Cách dùng thuốc viên tránh thai hàng ngày thay đổi tuỳ theo hàm lượng hoạt chất estrogen và progestogen.
• Một trong các nguyên nhân thất bại của thuốc viên tránh thai hàng ngày là các tình huống quên uống thuốc. Có rất nhiều cách xử trí theo tình huống quên uống thuốc, có thể cân nhắc sử dụng phương pháp ngừa thai bổ sung.
• Việc ngưng uống thuốc đột ngột hoặc quên uống thuốc nhiều lần có thể gây rối loạn kinh nguyệt, xuất huyết âm đạo bất thường.
• Phương pháp ngừa thai bằng thuốc viên tránh thai hàng ngày có hiệu quả ngừa thai rất cao nếu tuân thủ đúng, tuy nhiên không giúp ngăn ngừa các bệnh lây nhiễm qua đường tình dục. Vì vậy, phụ nữ sử dụng thuốc viên tránh thai hàng ngày cũng cần khám phụ khoa định kỳ mỗi năm như những phụ nữ khác.

Ngoài ra, bạn có thể tham khảo thêm một số thông tin khác tại Kotex GirlSpace hoặc gửi câu hỏi về Góc chuyên gia để nhận tư vấn thêm về chủ đề mình quan tâm.