Triệu chứng u vú và cách kiểm tra u vú

Hiện nay, một trong những bệnh lý phụ khoa được các chị em quan tâm nhiều chính là bệnh khối u tại tuyến vú. Những dấu hiệu của các khối u vú như thế nào là lành tính, khi nào cảnh báo nguy cơ ung thư vú là mối quan tâm lo lắng khiến các bạn nữ đi khám phụ khoa. Cùng bác sĩ Phạm Tú Linh tìm hiểu chi tiết những vấn đề cần biết về u vú trong bài viết dưới đây của Kotex GirlSpace bạn gái nhé!

Tham khảo: Vì sao bị ngứa đầu ti? Cách chữa ngứa đầu nhũ hoa

U vú là gì?

U vú là các khối u tại tuyến vú, được sờ thấy hoặc vô tình được phát hiện khi thăm khám phụ khoa bằng các hình ảnh chẩn đoán.

Các khối u vú đa phần là lành tính, như bướu sợi tuyến vú, bướu diệp thể, bướu nhú trong ống dẫn sữa, nang vú,  u mỡ, bệnh vú thay đổi sợi bọc,… Tuy nhiên, đổi với phụ nữ có các yếu tố nguy cơ về bệnh lý ung thư vú thì các khối u tại vú không phải lúc nào cũng an toàn. Ung thư vú hiện là ung thư thường gặp nhất ở phụ nữ, vì vậy bất cứ khối u vú nào cũng cần được đánh giá tính chất và theo dõi định kỳ hằng năm.

Tham khảo: Bệnh sùi mào gà ở nữ: nguyên nhân, triệu chứng và cách chữa

Cách nhận biết các triệu chứng u vú

Về thành phần cấu tạo, tuyến vú gồm có mô tuyến vú và mô mỡ - mô liên kết. Tỉ lệ mô tuyến - mô liên kết thay đổi theo tình trạng hoạt động nội tiết và thể trạng riêng của mỗi người. Các khối u tại vú nếu nằm ở vùng nông, mô vú mỏng có thể dễ dàng sờ nắn thấy. Tuy nhiên cũng có những khối u vú kích thước nhỏ khó sờ nắn thấy hoặc nằm ở lớp sâu, mô vú dày khó phát hiện trên thăm khám. Vì vậy, có một số dấu hiệu và phương tiện hình ảnh được sử dụng để đánh giá các khối u vú.

Tham khảo: Những điều cần biết về vi khuẩn HPV, vắc xin HPV và xét nghiệm HPV

Các dấu hiệu nhận biết u vú:

• Hai vú không cân xứng, có dấu hiệu co kéo hoặc nhô cao hơn ở một bên, có thể co kéo rõ hơn khi giơ tay lên hoặc chống hai tay vào hông.
• Da vú ửng đỏ, núm vú co kéo, chảy dịch.
• Đau vú.

Khám vú tại các cơ sở chuyên khoa, các bác sĩ sẽ thăm khám vú ở nhiều tư thế để xác định các tính chất của khối u tại vú như vị trí u, số lượng u, kích thước giới hạn của u, mật độ, độ di động, những dấu hiệu nghi ngờ ác tính như khám hạch và các cơ quan khác.

Tham khảo: Cách sử dụng viên đặt phụ khoa đúng và an toàn

Khảo sát hình ảnh cho khối u tại vú gồm có nhũ ảnh, siêu âm vú và chụp cộng hưởng từ.

• Trong các khảo sát hình ảnh được dùng cho tuyến vú, nhũ ảnh có vai trò nổi bật nhất, được áp dụng thường quy cho mọi phụ nữ trên 45 tuổi, ở mọi mức nguy cơ.
• Siêu âm tuyến vú là hình ảnh khảo sát hỗ trợ cho chẩn đoán. Siêu âm tuyến vú thường được sử dụng kết hợp với nhũ ảnh để thực hiện chẩn đoán khi kết quả nhũ ảnh không xác định, hoặc để hướng dẫn sinh thiết khối u vú. Siêu âm không có vai trò trong tầm soát ung thư vú, chỉ sử dụng siêu âm vú như một biện pháp khám sơ cấp cho phụ nữ độ tuổi 30.
• Cộng hưởng từ là phương pháp khảo sát hình ảnh được dùng cho các đối tượng có nguy cơ cao.

Cách kiểm tra vú

Tự khám vú là một thói quen tốt cần được duy trì thường xuyên. Việc tự khám vú giúp các bạn nữ kiểm soát được tình trạng sức khoẻ, phát hiện sớm những khối u vú để đi khám phụ khoa, hoặc theo dõi một số tính chất của khối u vú đã có.

Hiệp Hội Ung thư Hoa kỳ khuyến cáo mọi phụ nữ ≥ 20 tuổi nên thực hiện tự khám vú. Tự khám vú thường xuyên giúp người phụ nữ quen thuộc với tình trạng vú của mình và kịp thời cảnh báo cho nhân viên y tế khi có những cảm nhận không bình thường ở vú. Khoảng 50% số ca ung thư vú được phát hiện qua tự khám vú.

Tự khám vú được thực hiện ít nhất là một lần mỗi tháng. Thời điểm khám vú tốt nhất là ngày thứ 8 của chu kỳ kinh nguyệt. Lúc này mô vú ít bị ảnh hưởng bởi estrogen, kích thước vú là nhỏ nhất, mật độ vú không dày nên dễ phân biệt.

Tham khảo: Đau bụng dưới rốn ở nữ là bệnh gì? Nguyên nhân và cách phòng ngừa

Tự khám vú thực hiện bằng cách nhìn bằng mắt và sờ nắn nhẹ nhàng bằng các đầu ngón tay:

• Tự quan sát:
  • Tốt nhất là đứng trước gương, ở nhiều tư thế: hai tay để sau gáy, hai tay chống trên hông, hai tay buông xuôi theo thân mình.
  • Quan sát hình dạng vú hai bên, kích thước, sự cân đối của từng bên vú và sự đối xứng của hai vú, hình dạng và kích thước của quầng vú và núm vú, những thay đổi trên da vú (ửng đỏ, co kéo, loét, thụt núm vú,...)
• Tự sờ nắn:
  • Thực hiện lúc tắm, khi nằm thư giãn. Dùng một gối mềm kê dưới vai bên vú được khám để nâng vú vào phía trong, giúp cho việc tìm các khối u bờ ngoài vú dễ dàng hơn.
  • Khám nhẹ nhàng bằng 3 ngón giữa của hai bàn tay, khám bằng động tác day tròn theo chiều kim đồng hồ, hình nan hoa, theo chiều dọc để tìm các khối u vú. Lần lượt khám ở từng ¼  vú, vùng quầng vú, núm vú, hạch đòn và hạch ở nách.
  • Khi sờ nắn nửa trong của vú, nên giơ cao cánh tay phía bên vú đang khám qua khỏi đầu. Ngược lại, khi khám nửa ngoài của vú, nên để cánh tay xuôi theo thân người sẽ khám được dễ dàng hơn.

U vú khi nào nguy hiểm?

Một số phụ nữ có các yếu tố sau sẽ tăng tỉ lệ nguy cơ bị bệnh ung thư vú so với các phụ nữ không có yếu tố nguy cơ. Các yếu tố nguy cơ có các yếu tố di truyền và môi trường như:

• Đã bị ung thư ở vú bên kia.
• Có tiền sử ung thư
• Có kinh lần đầu sớm, mãn kinh trễ.
• Không sinh đẻ hoặc sinh con muộn sau 35 tuổi.
• Không cho con bú sữa mẹ.
• Có tổn thương lành tính ở tuyến vú.
• Tuổi từ 30 trở lên.
• Béo phì, hút thuốc lá, uống rượu, thường xuyên bị stress.
• Sử dụng nội tiết tố thay thế kéo dài.
• Gia đình có người bị ung thư vú, nhất là mẹ, chị em gái.
• Đột biến gen BRCA1 và BRCA2.

Khi có khối u tại tuyến vú có dấu hiệu bất thường hoặc có kèm theo các yếu tố nguy cơ trên, thì nguy cơ bị ung thư vú tăng cao. Khối u của vú bất thường khi:

• Khối u vú mới phát hiện, một hoặc nhiều khối u.
• Khối u vú mới xuất hiện thêm trên nền vùng mô lổn nhổn trước đó.
• Khối u vú tăng kích thước, có giới hạn không rõ, đôi khi khó xác định thành khối mà cảm nhận là một vùng lổn nhổn, không đối xứng ở phụ nữ tiền mãn kinh hoặc đã mãn kinh.
• Khối u vú có mật độ cứng chắc.
• Khối u gây co kéo vú, co kéo núm vú, dính vào thành ngực, khó di động.
• Khối u vú gây đau, viêm đỏ, áp-xe vú không đáp ứng với điều trị thuốc.
• Khối u vú kèm theo tiết dịch bất thường ở núm vú, hoặc kèm co rút biến dạng núm vú, có vết lở loét ở núm vú, hoặc kèm theo có hạch vùng nách hoặc hạch đòn.
• Các dấu hiệu toàn thân khác như mệt mỏi, chán ăn, sụt cân...

Khối u tại tuyến vú là lý do thường gặp khiến người phụ nữ lo lắng đi khám phụ khoa. Việc tự khám vú là bước đầu quan trọng để phát hiện sớm bệnh u vú, và vệc tiếp tục tự khám vú còn giúp cho việc theo dõi bệnh lý. Vì vậy, ngoài việc có lịch thăm khám phụ khoa định kỳ, các chị em phụ nữ nên duy trì việc tự khám vú như một thói quen tốt cần thực hiện đều đặn để bảo vệ sức khoẻ bản thân.

Ngoài ra, bạn có thể tham khảo thêm một số thông tin khác tại Kotex GirlSpace hoặc gửi câu hỏi về Góc chuyên gia để nhận tư vấn thêm về chủ đề mình quan tâm.