Trong cuộc sống của người phụ nữ, ở lứa tuổi sinh sản từ lúc dậy
thì đến lúc mãn kinh,chức năng sinh sản của người phụ nữ là một vấn
đề phức tạp, có liên quan đến nhiều cơ chế nội tiết. Trong đó, hiện
tượng quan trọng nhất đó chính là sự rụng trứng, thụ thai hoặc các
chu kỳ kinh nguyệt. Các chu kỳ này là sản phẩm được tạo thành bởi
tác động của các nội tiết tố nữ. Trong số các nội tiết tố nữ,
estrogen là nội tiết tố được tiết ra từ buồng trứng, có tác động
rất quan trọng trên cơ quan sinh dục nữ theo từng giai đoạn của chu
kỳ rụng trứng, chu kỳ kinh nguyệt hoặc giai đoạn làm tổ của thai.
Vậy estrogen là gì hay estrogen có vai trò gì? Thiếu estrogen có
biểu hiện ra sao và cách bổ sung estrogen đúng cách như thế nào?
Cùng Kotex GirlSpace và chuyên gia
Phạm Tú Linh tìm hiểu chi tiết tác dụng của estrogen trong bài
viết dưới đây nhé!
Estrogen là gì?
Nội tiết tố là chất được tiết ra từ tuyến nội tiết, được tiết
vào máu và vận chuyển đến các cơ quan đích. Trên các cơ quan đích
sẽ có các thụ thể chuyên dành riêng cho từng loại nội tiết tố gắn
kết vào. Vì vậy, mỗi loại nội tiết tố chỉ có tác động đến những cơ
quan đích nhất định.
Nội tiết tố nữ gồm các chất nội tiết tố do cơ quan sinh dục nữ
tiết ra, đó là buồng trứng, chế tiết ra hai loại nội tiết tố chính
là estrogen và progesterone. Nội tiết tố nữ có tác dụng điều hoà
hoạt động sinh sản của người phụ nữ.
Estrogen là một steroid được tổng hợp qua nhiều giai đoạn từ gốc
của cholesteron. Estrogen lưu hành trong cơ thể có ba loại chính:
estrone (E1), estradiol (E2) và estriol (E3). Tuy nhiên, estrone và
estriol có hoạt tính rất thấp. Các nang noãn của buồng trứng chủ
yếu tiết ra estradio, là chất có tác động chính lên các cơ quan
sinh dục của người phụ nữ.
Vai trò của estrogen là gì?
Tác dụng của estrogen đối với sức khoẻ nữ giới:
- Là nội tiết tố nữ giúp biệt hoá, phát triển các cơ quan và đặc
điểm sinh dục thứ phát:
- Dưới tác động của estrogen, cơ quan sinh dục trong lẫn ngoài
tăng kích thước khi dậy thì. Tuyến vú phát triển, hệ thống ống sữa
tăng trưởng. Các tế bào tuyến ở cổ tử cung tiết nhiều chất nhầy
trong và dai, niêm mạc âm đạo ẩm ướt, thuận lợi cho sự xâm nhập của
tinh trùng. Estrogen gây sự co cơ tử cung và vòi trứng, giúp vận
chuyển trứng và phôi vào lòng tử cung, hỗ trợ cho việc thụ
thai.
- Các đặc tính sinh dục thứ phát: estrogen làm cho thân hình của
nữ giới thon thả, tích tụ mỡ ở ngực, mông và đùi, hông to, cơ bắp
nhỏ, giọng nói thanh cao...
- Là nội tiết tố nữ tạo ra sự tăng trưởng của nội mạc tử cung:
- Làm nội mạc tử cung tăng trưởng dày lên, các ống tuyến phát
triển dài và thẳng.
- Kích thích tổng hợp các thụ thể của estrogen và progesterone
trên nội mạc tử cung, giúp cho nội mạc tử cung đáp ứng với tác động
của progesterone ở nửa sau chu kỳ kinh nguyệt.
- Tác động lên các tế bào biểu mô, giúp cho phôi nang bám dính
vào các biểu mô của nội mạc tử cung, thuận lợi cho sự làm tổ của
phôi thai.
- Kích thích giải phóng các chất tiết của biểu mô tuyến, giúp cho
phôi thai làm tổ trong lòng tử cung.
- Khi có thai, estrogen cùng với nội tiết tố progesterone giúp
duy trì thai kỳ.
- Là nội tiết tố của sự tăng trưởng, có tác động đến các cơ quan
đích khác có nguồn gốc phôi thai từ ống Muller, tuyến vú và hệ
xương:
- Hệ xương: estrogen có vai trò rất quan trọng trong việc duy trì
sự rắn chắc của hệ xương. Estrogen giúp tăng cường tạo xương, tăng
sự tích tụ calci và phosphate trong xương, tăng mật độ xương, tăng
sự rắn chắc cho hệ xương. Estrogen làm tăng hoặt động của xương nên
bé gái tăng chiều cao nhanh trong vòng vài năm khi dậy thì, nhưng
estrogen cũng làm cho đầu xương đóng sớm nên nữ giới ngừng phát
triển chiều cao sớm hơn nam giới.
- Chuyển hoá và phân phối mỡ: estrogen tăng đốt cháy mỡ, giảm
loại mỡ có hại là LDL, tăng loại mỡ có lợi là HDL. Estrogen tăng
tích tụ mỡ tại ngực, mông và đùi.
- Hệ tiết niệu: tăng giữ muối và nước.
- Hệ đông máu: gây tăng đông máu do tăng sự kết dính tế bào tiểu
cầu, tăng các yếu tố đông máu và giảm nồng độ các chất kháng
đông.
- Vận mạch: estrogen làm dãn mạch máu, giúp tưới máu đến các cơ
quan nhiều hơn. Estrogen có tác dụng cải thiện trí nhớ.
- Estrogen có tác dung giảm nhu động ruột, làm cho gan tăng sản
xuất protein, tăng nồng độ cholesteron mật, giữ cho da người phụ nữ
mềm mại và trơn láng.
Dấu hiệu thiếu hụt estrogen ở nữ giới
Estrogen là nội tiết tố nữ có vai trò rất quan trọng trong hoạt
động sinh dục, sinh sản cũng như sức khoẻ và chất lượng cuộc sống
của người phụ nữ. Việc thiếu hụt estrogen trong các bệnh lý suy
buồng trứng sớm hoặc trong giai đoạn tiền mãn kinh, mãn kinh có thể
gây nên các vấn đề nghiêm trọng về sức khoẻ.
Khi thiếu hụt estrogen, cơ thể người phụ nữ sẽ có những biểu
hiện như sau:
- Âm đạo khô rát, dễ viêm nhiễm, quan hệ tình dục đau, giảm ham
muốn.
- Ngực giảm độ săn chắc, thay đổi sự tích tụ mỡ trên cơ thể như
tăng tích tụ mỡ vùng bụng.
- Thay đổi chu kỳ kinh nguyệt, kinh thưa, không đều, thiểu kinh
hay rong kinh, rong huyết, vô kinh.
- Vô sinh.
- Da khô, giảm sự đàn hồi, tóc và móng khô, dễ gãy.
- Loãng xương, dễ gãy xương.
- Rối loạn chuyển hoá cholesteron, tăng cân.
- Đau đầu, dễ bốc hoả, lo âu, trầm cảm.
- Bệnh mạch vành.
- Giảm trí nhớ, bệnh Aizheimer.
- Dễ nhiễm trùng đường tiết niệu.
Cách bổ sung estrogen cho phụ nữ
Hiện nay, các phương pháp điều trị bổ sung estrogen cần được cân
nhắc dựa trên nhu cầu của người phụ nữ là mong muốn có thai hay chỉ
là điều trị các triệu chứng và dự phòng các nguy cơ bệnh lý do
thiếu hụt estrogen.
Đối với những phụ nữ không có nhu cầu có con nữa, việc sử dụng
thuốc nội tiết được cân nhắc sử dụng để duy trì việc có kinh hàng
tháng và giải quyết các nguy cơ do thiếu hụt estrogen gây ra.
Các thuốc nội tiết hiện nay gồm có thuốc ngừa thai và liều pháp
nội tiết thay thế:
- Thuốc tránh thai: gồm có estrogen kết hợp progesterone liều
thấp, khuyến cáo nên sử dụng trên phụ nữ trước 40 tuổi để có lượng
estrogen cao.
- Liệu pháp nội tiết thay thế (HRT): là trị liệu đầu tiên và rất
quan trọng để làm giảm nhẹ các triệu chứng như rối loạn vận mạch,
mất ngủ và các triệu chứng rối loạn sinh lý sinh dục, hệ tiết niệu,
dự phòng loãng xương.
- Estrogen tự nhiên phối hợp progesterone được khuyến cáo
trên người phụ nữ suy buồng trứng sớm hoặc tiền mãn kinh, với liều
lượng cân nhắc thấp nhất và có hiệu quả. Thời gian sử dụng nên kéo
dài cho đến khi người phụ nữ đến tuổi mãn kinh tự nhiên.
- Liệu pháp nội tiết thay thế phải được cân nhắc tuỳ theo triệu
chứng và nhu cầu phòng ngừa các hậu quả lâu dài của mãn kinh theo
mong đợi của người phụ nữ.
- Ở những phụ nữ còn tử cung, luôn luôn kèm progesterone với
estrogen để phòng ngừa nguy cơ tăng sinh nội mạc tử cung và ung thư
nội mạc tử cung.
- Người phụ nữ cần được tư vấn về lợi ích và nguy cơ của việc sử
dung nội tiết thay thế, và cần được theo dõi, kiểm tra thường xuyên
các cơ quan sinh dục như vú, cổ tử cung, buồng trứng...bất kể có
quyết định ngưng hay tiếp tục điều trị.
- Ảnh hưởng của đường dùng thuốc vẫn còn là vấn đề nghiên cứu.
Việc điều trị thuốc nội tiết tố vẫn tiềm ẩn những tác dụng phụ, vì
vậy cần có sự theo dõi đánh giá của bác sĩ.
Các biện pháp điều trị khác
Việc điều trị nội tiết thay thế chỉ là một phần trong chiến lược
chăm sóc và bảo vệ sức khoẻ người phụ nữ , ngoài ra còn cần kết hợp
các biện pháp khác như chế độ dinh dưỡng hợp lý, phong cách sống
lành mạnh có tập thể thao, không hút thuốc lá và giảm thiểu việc
uống rượu bia.
Tăng cường estrogen bằng thực phẩm có chứa phytoestrogen như đậu
nành, các loại rau cải, các loại hạt và ngũ cốc, quả hạch, trái cây
quả mọng và rượu nho.
Ngoài ra, bạn có thể tham khảo thêm một số thông tin khác tại Kotex GirlSpace hoặc gửi câu hỏi về Góc chuyên gia để nhận tư vấn thêm về
chủ đề mình quan tâm.