
Mọi người thường nghĩ chu kỳ kinh nguyệt
của phụ nữ là bình thường khi đến đúng ngày mỗi tháng. Suy nghĩ đó
thật ra không đúng. Những người phụ nữ hoàn toàn khỏe mạnh cẫn có
thể có kinh nguyệt không đều, đặc biệt thường gặp là kinh nguyệt
không đều ở tuổi dậy thì, vậy điều gì đã gây ra kinh nguyệt
thất thường này?
Tham khảo: Tắc kinh là gì? 6 cách chữa
tắc kinh nguyệt tại nhà
Đặc điểm chu kỳ kinh nguyệt tuổi dậy thì
Bác sĩ thường nói về chu kỳ kinh
nguyệt - số ngày tính từ ngày bắt đầu hành kinh lần này đến ngày
bắt đầu của lần tiếp theo - là 28 ngày. Nhưng 28 ngày chỉ là con số
trung bình mà bác sĩ thường dùng. Độ dài chu kỳ này có thể kéo dài
từ 24 đến 34 ngày. Và bạn gái có thể sẽ thấy chu kỳ của mình khác
nhau qua các tháng, đặc biệt là những năm đầu sau kỳ kinh đầu
tiên.
Ngày đầu tiên kỳ kinh là Ngày 1
của chu kỳ. Vào khoảng Ngày 5, tuyến yên ra lệnh cho buồng trứng
chuẩn bị xuất ra một trong số trứng mà nó cất giữ. Trứng này sẽ
phát triển toàn diện. Cùng lúc đó, vành dạ con sẽ dày lên để làm tổ
cho trứng được thụ tinh trong trường hợp bạn gái có thai.
Vào khoảng Ngày 14 của chu kỳ 28
ngày, trứng này mới rời ra ( được gọi là việc
rụng trứng). Trứng
đi xuống ống dẫn trứng rồi đi vào tử cung. Nếu trứng không được thụ
tinh bởi tinh trùng, nó bắt đầu rơi xuống. Khoảng 2 tuần sau, mô
ngoài thành tử cung và trứng ra khỏi cơ thể khi kinh nguyệt diễn ra
và toàn bộ quy trình bắt đầu lặp lại- đó là lý do tại sao chúng ta
gọi nó là chu kỳ.
Nghe có vẻ thật gọn gàng và trật
tự. Nhưng cơ thể bạn gái không hoàn toàn hoạt động đúng theo quy
trình này. Trong 2 năm đầu sau kỳ hành kinh đầu tiên, nhiều khi cơ
thể sẽ bỏ ra vài chu kỳ hoặc có chu kỳ không đều đặn. Bệnh, thay
đổi trọng lượng đột ngột hoặc stress cũng có thể góp phần vào việc
này bởi vì một phần của não điều chỉnh chu kỳ bị ảnh hưởng bởi
những tác động như thế.
Tham khảo:
Cách chữa không có kinh
nguyệt - Nguyên nhân mất kinh nguyệt
Kinh nguyệt không đều không có nghĩa là bất thường
Một số bạn gái có chu kỳ đến chính xác như đồng hồ. Số khác lại
có chu kỳ xê dịch qua các tháng. Nhiều bạn gái luôn có chu kỳ đều
đặn nhưng thỉnh thoảng bỏ qua một kỳ kinh hoặc có thêm kỳ kinh khi
bị áp lực hoặc stress. Thực tế, bạn sẽ thấy khi bạn đi xa, hoặc có
thay đổi lớn trong lịch sinh hoạt làm việc, kỳ kinh của bạn sẽ đến
muộn hơn. Tất cả điều này là bình thường.
Cũng không có vấn đề gì nếu số ngày hành kinh thay đổi. Thỉnh
thoảng bạn ra kinh trong 2 ngày, có khi lại kéo dài cả tuần. Đó là
vì hóc môn do cơ thể sinh ra khác nhau giữa các chu kỳ và nó tác
động đến thời gian ra kinh.
Dấu hiệu nhận biết kinh nguyệt không đều ở tuổi dậy thì
Chu kỳ kinh nguyệt của mỗi người phụ thuộc vào thể trạng và tình
hình sức khỏe. Kỳ kinh thông thường sẽ kéo dài từ 3-7 ngày và lượng
máu kinh mất đi nằm trong khoảng 50-150ml.
Ngoài việc xác định nữ giới chưa mang thai, tùy theo tình trạng
kinh nguyệt mà có thể đánh giá được sức khỏe tổng quát cũng như sức
khỏe sinh sản của bạn gái. Chính vì thế, các bác sĩ chuyên khoa sẽ
căn cứ vào những chỉ số kinh nguyệt của mỗi người mà thực hiện
những xét nghiệm hay chẩn đoán phù hợp. Những chỉ số đó là bao lâu
thì chu kỳ kinh nguyệt diễn ra, thời gian ra máu kinh là bao nhiêu
ngày, lượng máu bị mất đi, màu sắc, tình trạng của máu kinh.
Ở tuổi dậy thì, đối với những bạn mới bị hành kinh thì tình
trạng kinh nguyệt không đều là chuyện bình thường vì thời điểm này,
cơ thể cũng như nội tiết tố chưa được cân đối và ổn định. Kinh
nguyệt không đều tuổi dậy thì có nhiều biểu hiện khác nhau
tùy theo thể trạng cũng như nồng độ hormone trong cơ thể mỗi bạn
gái.
Một số dấu hiệu có thể kể đến đó là:
- Chu kỳ không cố định: không chỉ ở tuổi dậy
thì, những bạn nữ trưởng thành cũng hay gặp phải tình trạng này.
Khi cơ thể chưa phát triển hoàn thiện, nội tiết tố chưa được cân
đối nên chu kỳ có thể sẽ ngắn (dưới 24 ngày) hoặc dài (trên 34
ngày).
- Kinh ít: những cô nàng mắc phải chứng này,
thời gian chảy máu chưa tới 2 ngày và lượng máu mất đi nhỏ hơn
30ml. Nguyên nhân đến từ việc lớp niêm mạc tử cung của bạn gái chưa
đủ dày, lượng máu chảy ra chưa nhiều nên thời gian "bị" không
lâu.
- Vô kinh nguyên phát: là tình trạng bạn nữ
trong khoảng từ 16 - 20 tuổi nhưng vẫn chưa có kinh.
- Vô kinh thứ phát: là tình trạng không hành
kinh trong vòng 3 tháng mặc dù trước đó vẫn có kinh bình
thường.
- Băng kinh: lượng máu kinh mất đi nhiều hơn rõ
rệt so với những lần trước.
- Rong kinh: kinh nguyệt vẫn diễn ra bình thường
nhưng kéo dài hơn 1 tuần.
- Thống kinh: trước và trong kỳ kinh, bạn nữ gặp
phải những biểu hiện như bụng đau nhiều, hạ huyết áp, mặt xanh, đổ
nhiều mồ hôi.
- Màu máu kinh không bình thường: máu kinh bình
thường sẽ có màu đỏ sẫm hoặc nâu nhạt. Tuy nhiên, ở tuổi dậy thì,
máu kinh có thể có màu hồng nhạt, nâu đậm thậm chí là đen và bị
đóng thành từng cục.
- Các triệu chứng trước kỳ kinh nặng hơn: những
biểu hiện như không ngủ được, tâm trạng không ổn định, luôn thấy
bực bội, đau bụng, nổi mụn,... là những biểu hiện của tiền kinh
nguyệt. Ở tuổi dậy thì, những biểu hiện này xảy ra nặng hơn với tần
suất cao và cuộc sống của bạn nữ bị ảnh hưởng rõ rệt.
Tham khảo: Kinh nguyệt lần đầu có màu
gì? Dấu hiệu sắp có kinh nguyệt lần đầu
Nguyên nhân khiến kinh nguyệt không đều ở tuổi dậy thì
Kinh nguyệt không đều ở tuổi dậy thì hầu hết là do những thay
đổi bình thường. Vào thời điểm nào đó khi bạn đã trưởng thành, chu
kỳ sẽ ổn định, thường là 3 năm sau kỳ kinh đầu tiên của bạn.
Một số nguyên nhân dẫn đến kinh nguyệt không đều như:
Hormone chưa ổn định
Ở độ tuổi này, các nội tiết tố của bạn gái như progesterone và
estrogen thường rất cao. Các hormone này đóng vai trò quan trọng
trong việc phát triển cơ quan sinh dục, đặc điểm giới tính cũng như
khả năng mang thai của phái nữ. Vì đang trong thời gian phát triển
nên lượng hormone trong cơ thể chưa thực sự ổn định nên kỳ kinh sẽ
không được bình thường.
Tùy theo từng người mà sẽ có biểu hiện khác nhau như máu kinh ra
nhiều/ít, chu kỳ dài/ngắn,...
Chế độ dinh dưỡng không phù hợp
Ở tuổi dậy thì, cơ thể cần được bổ sung nhiều chất dinh dưỡng và
năng lượng để hỗ trợ phát triển một cách tốt nhất. Nếu bạn gái
không có chế độ ăn uống thích hợp, cơ thể sẽ bị chậm phát triển,
thiếu cân khiến cho hiện tượng kinh nguyệt không ổn định.
Căng thẳng
Đây là giai đoạn các bạn nữ rất nhạy cảm về tâm lý. Những kỳ
vọng của gia đình về việc học tập, tương lai vô tình khiến các bạn
tuổi teen căng thẳng, dẫn đến các tình trạng liên quan đến tâm lý
như stress, rối loạn cảm xúc, hành vi.
Sử dụng thuốc tránh thai
Các loại thuốc tránh thai sẽ tăng cường estrogen cho cơ thể
khiến hoạt động bài tiết LH và FSH của tuyến yên bị ức chế.
Khi các hormone này bị ức chế sẽ khiến cho nang noãn không thể
phát triển và hiện tượng phóng noãn không xảy ra. Nang noãn không
được phóng vào tử cung khiến kỳ kinh sẽ không diễn ra như bình
thường.
Mang thai
Dậy thì là độ tuổi mà cả nam lẫn nữ rất tò mò về những vấn đề
liên quan đến tình dục. Do chưa ý thức đầy đủ về vấn đề này nên
hiện tượng mang thai sớm rất dễ xảy ra. Khi phôi thai phát triển
thì chu kỳ kinh nguyệt sẽ không xảy ra.
Nguyên nhân khác
Ngoài những nguyên nhân nêu trên, kinh nguyệt không đều có thể
đến từ việc vận động quá sức, thiếu cân trầm trọng, hoặc ăn
uống không đủ calories. Vài bạn khác là do rối loạn hóc môn. Chẳng
hạn, rối loạn tuyến giáp có thể gây kinh nguyệt không đều nếu lượng
kích thích tố tuyến giáp trong máu trở nên quá cao hay quá
thấp.
Tham khảo: 10 tuổi có kinh nguyệt - 11
tuổi có kinh nguyệt có đáng lo không?
Kinh nguyệt không đều ở một số bạn nữ còn do cơ thể sản xuất ra
quá nhiều kích thích tố nam androgen , là loại hormone làm phát
triển cơ, lông mặt, và làm trầm giọng ở nam và làm phát triển lông
mu và chiều cao ở nữ. Lượng androgen cao có thể gây mọc lông ở mặt,
cằm, ngực và bụng, và thỉnh thoảng liên quan đến thừa cân quá
mức.

Kinh nguyệt không đều ở tuổi dậy thì phải làm sao?
Nếu bạn gái có những vấn đề này, hoặc kinh nguyệt của bạn không đều
trong 3 năm hoặc nhiều hơn, hãy gặp bác sĩ. Bác sĩ có thể kê thuốc
điều chỉnh hormone, hoặc phương thuốc trị liệu khác, hoặc đưa ra
lời khuyên về cách sinh hoạt để giúp bạn có kinh nguyệt đều đặn.
Bạn cũng nên gặp bác sĩ khi đã có
quan hệ tình dục và bạn bị lỡ kỳ kinh. Nó có thể là dấu hiệu cho
thấy bạn có thai. Bạn cũng nên đi khám nếu kỳ kinh kéo dài hơn 7
ngày, ra kinh nhiều, hoặc kèm theo đau thắt bụng dữ dội.
Tham khảo: Kinh nguyệt không đều ở tuổi
dậy thì - Rối loạn kinh nguyệt ở tuổi dậy thì phải làm
sao?
Trong thời gian này, nếu kinh nguyệt bạn không đều đặn, hãy để
vài miếng băng vệ sinh hoặc tampon trong túi, để bạn luôn sẵn sàng
khi kỳ kinh đến.
Nhìn chung, các bạn nữ không nên quá lo lắng khi thỉnh thoảng
kinh nguyệt không đều vì bạn có thể đang bị stress hay gặp những
vấn đề về cân nặng mà thôi. Hãy mạnh dạn chia sẻ những thắc mắc về
sức khoẻ sinh sản của mình tại Góc chuyên gia để được giải đáp tận tình
nha.